Súng lại nổ, máu lại đổ trên
quê tôi.
Không phải tiếng súng chống
ngoại xâm.
Không phải tiếng súng của
bọn khủng bố...
Cũng không phải của bọn tội phạm hình sự hoặc một kẻ điên
khùng nào, mà là tiếng súng của người lương thiện bị cùng đường.
Đại tá cựu chiến binh Nguyễn Văn Thân, nhà báo Thái Vũ ,
và nhiều bạn bè từ thành phố Thái Bình, nơi xảy ra vụ án, gọi điện, viết Gmail
cho tôi,kể lại câu chuyện xảy ra ngày 11-9-2013 với tâm trạng đau buồn.
Đặng Ngọc Viết sinh năm 1971, là con trai thứ ba của ông
Đặng Ngọc Vu, nguyên quán thôn Dục Dương, xã Trà Giang, huyện Kiến Xương, thường
trú tại phường Kỳ Bá, thành phố Thái Bình. Nửa thế kỷ trước , ông Vu theo tiếng
gọi của Đảng lên đường cầm súng chiến đấu vì lý tưởng “Không có gì quý
hơn Độc lập Tự do!” Ông bị thương, và bị nhiễm chất độc mầu da cam ở chiến
trường Tây Nguyên. Năm nay ông Vu đã ngoài 80, bi liệt không đi lại được.
Ông có người con trai tên Đặng Vinh Quang, cũng nhiễm chất độc da cam, bị
bệnh động kinh, dân làng gọi là “thằng ngớ ngẩn”. Vừa qua , Quang nói được một
câu dài nhất trong cuộc đời 44 tuổi của anh : “ Thương em tôi quá! Nó chết ai
nuôi tôi!” Đó là khi Đặng Vinh Quang nghe tin em trai Đặng Ngọc Viết tự tử.
Đặng Ngọc Viết là con trai thứ ba, may mắn hơn anh, khỏe mạnh,
đẹp trai,và thông minh, mỗi tội “nhát như cáy”.
Học hết cấp ba, Viết lấy vợ và năm 1996 cả hai vợ chồng
đi xuất khẩu lao động ở Nga. Mẹ vợ phải bỏ tiền ra chạy, chứ Viết
nghèo không lo được. Vợ chồng chăm chỉ làm ăn, gửi tiền về nuôi con trả nợ.
Năm 2008, Viết muốn về nước, nhưng chị Thu chưa muốn về, vợ chồng đâm ra
mâu thuẫn, rồi ly dị.
Viết về nước, phải nuôi mẹ già, cha bệnh, anh tâm
thần nên rất cực. Theo phán quyết của tòa án, chị Thu nuôi hai con,mỗi tháng Viết
phải góp một triệu.
Ông Đặng Ngọc
Vu buồn bã khi nói về người con của mình:
"Chiều qua, nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay tôi
và bảo hôm nay con bắt tay ông, con đi trước ông (chết trước - PV), tôi có hỏi nó là mày đi đâu thì nó
không nói mà bỏ đi luôn. Nó đi lối trong làng và ra chùa ở bên Đông, rồi cũng
không biết như thế nào nhưng đến chiều tối thì tôi thấy mấy anh công an vào báo
gia đình ra nhận có đúng người nhà hay không. Xảy ra sự việc như thế, tôi buồn
và thương con tôi quá....". Ông
Vu cũng nhấn mạnh: "Vừa rồi sự việc xảy ra như thế do nguyên nhân vấn đề
đất, người được chia hay không được chia, hơn thiệt thì mới xảy ra như thế...".
Bà Bùi Thị Kim, mẹ vợ Viết nói :
- Hai cháu ở với
tôi. Thấy thằng Viết khó khăn tôi không hỏi, nhưng tháng nào nó cũng đưa 3 triệu.
Nhận xét về chàng rể đã ly hôn với con gái mình , bà Kim
chân thành:
- Nó hiền lành,
không rượu chè, trai gái. Tôi chẳng chê nó được điểm nào trong hơn mười năm làm
rể tôi.
Ông bố đẻ Viết nói:
- Mẹ ốm đau một
mình nó chăm thuốc thang. Nó là đứa con hiếu thảo.
Những người hàng xòm của Viết bảo : “ Anh ấy hiền
lành, ít nói và không có điều tiếng gì với bà con hàng xóm”. Năm kia anh Viết bỏ tiền thuê làm một bộ khung
nhà bạt tặng cho xóm để che nắng mưa phục vụ các đám ma chay.Viết cũng hay mua
kẹo phát cho bọn trẻ con.
Mới cách đây hơn một tuần, Viết nói với con trai
mình và bọn trẻ:
-Tết trung thu muốn
ăn bánh gì bố mua cho, kẻo bố sắp đi xa!
Bọn trẻ chưa được ăn bánh Trung thu thì xảy ra chuyện tày
đình. Cái nhà bạt Viết tặng
cho xóm, hôm nay làm đám ma cho Viết.
Câu chuyện buồn bắt đầu từ hồi tháng 3-2013, khi thành phố
Thái Bình triển khai dự án “Khu tái định cư Trần Kỳ-Kỳ Bá”.
Gia đình Đặng Ngọc Viết ở số 345 đường
Ngô Thì Nhậm, tổ 48, phường Kỳ Bá, có căn nhà ngói 3 gian trên diện tích đất
220 mét vuông, bị chính quyền ra quyết định thu hồi 181,6 mét
vuông, chỉ còn cái rẻo 24,6 mét vuông , bề ngang chưa đầy 3 mét.
Thời điểm đó, giá đất thị trường khu vực này
hơn 10.000.000 đồng một mét vuông, nhưng Trung tâm phát triển
quỹ đất Thái Bình chỉ áp giá đền bù gần 7. 000.000 đồng một mét đất
ở, đất nông nghiệp mấy trăm ngàn. Nhân dân bức xúc khiếu nại
, họ đưa các quy định, quyết định của nhà nước ra , không giải quyết, dân bức
xúc nhưng “ở dưới chín tầng
địa ngục đành ngậm bồ hòn làm ngọt!”
Theo tính toán của Trung tân phát triển quỹ đất, gia đình
Đặng Ngọc Viết được bồi thường 70 mét vuông theo giá “đất ở”, 111,6
mét vuông theo giá đất “nông nghiệp”, tông cộng 300.000.000 đồng.
Thật vô lý khi cùng một thửa
đất, chỉ cần một mảnh giấy cho “chuyển mục đích sử dụng” sang đất ở
là có giá gấp nhiều lần đất nông nghiệp.Các Trung tâm phát triển quỹ đất lời khẳm
là nhờ như vậy. Thu hồi đất nông nghiệp giá bèo, làm quyết định
chuyển mục đích xử dụng sang đất ở,giao cho các đại gia làm dự án, bán lại
ngay cho những người dân vừa bị giải tỏa giá gấp 10 lần. Buôn ma túy cũng không
lời bằng Trung tâm phát triển quỹ đất. Vì vậy có người nói thẳng là : “Trung tâm cướp đất!”, hay là
"Trung tâm những con quỷ ăn đất"?.
Rốt cục 181,6 m2 đất của Đặng Ngọc Viết chỉ được bồi thường
300.000.000 đồng, bình quân 1.724.000 m2, chưa bằng 1/5 giá thị trường.
Ngôi nhà ngói 3 gian được bồi thường 190.000.000 đồng, tổng cộng
490.000.000 đồng. Nhờ bố và anh nhiễm chất độc da cam, thuộc diện
chính sách, được ưu tiên thêm 14.000.000 đồng nên gia đình Đặng Ngọc Viết có số tiền bồi thường
504.000.000 đồng.
Cầm số tiền ấy Viết đi dạm mua nhà khắp nơi, vào cả miền
Nam cũng không thể mua được, vì giá cao quá. Một
căn nhà cấp 4 xập xệ , diện tích vài chục mét vuông, trong hẻm,
cũng phải tiền tỷ. Thất vọng,Viết quay về làm đơn gửi Trung tâm quỹ
phát triển đất, xin trả lại tiền để lấy nền nhà khu tái định cư.
Lẽ ra Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái Bình phải
giải quyết cho người ta. Dù người ta đã trót nhận tiền đền bù, giờ xin hoàn lại
cũng nên chiếu cố. Lúc nào cũng bem bẻm vì người nghèo, và cái mục đích thành lập “Trung
tâm phát triển quỹ đất” mà liên bộ Tài chính, Môi trường, Nội vụ đề ra đã chả đề
cao lợi ích của dân hay sao? Ấy thế mà họ từ chối.
Bà Bủi Thị Kim, mẹ vợ anh Viết nói:
- Nó viết năm sáu lá đơn và đen giấy tờ lên tỉnh năm sáu
lần nhưng không được giải quyết. Nên nó bức xúc lắm. Nó lo cho con
trai sau này không có nhà do tiền đền bù không đủ mua nhà mới!
Ông Tư, giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố
Thái Bình còn sống sờ sờ đấy nghĩ gì về lời bà Kim nói, và phải chịu trách nhiệm
thế nào về cái chết của ông Dũng phó giám đốc, của anh Viết ? Không chỉ ông
mà cấp trên của ông cũng không thể phủi tay trách nhiệm, càng không thể lấp
liếm đổ tội cho anh Viết là “con bạc” là do “buồn chuyện gia đình”.
Tôi lại nhớ chuyện Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng. Khi bị
thu hồi hai chục héc ta đầm tôm mình đã đổ biết bao mồ hôi nước mắt, chết cả đứa
con thơ, Đoàn Văn Vươn cũng năm ,sáu lần đi khiếu nại ,chầu chực xin xỏ
các vị lãnh đạo từ huyện lên thành phố , nhưng cứ như đụng đầu vào đá. Lần
sau thất vọng hơn lần trước. Có lần
Đoàn Văn Vươn đội lá đơn trên đầu quỳ dưới chân Nguyễn Văn Hiền, van
lạy: “Chú ơi nếu chú không nghĩ lại thì hãy giết hết gia đình con đi!”
Nhưng lão phó bí thư kiêm chủ tịch huyện ấy vẫn “trơ trơ mặt sắt đen xì,
mặc bay than khóc, làm gì mặc bay!”
Cái cảm giác uất ức vì bị dồn vào chân tường,cứ dâng lên.
Khi hoàn toàn bế tắc thì cũng là lúc mất hết kiên nhẫn. Dostoevsky đã từng viết
như vậy. Kẻ cùng đường nghĩ quẩn!
Đoàn Văn Vươn , với bản lĩnh một cựu chiến binh,một kỹ sư
và hơn Đặng Ngọc Viết 10 tuổi, cũng không thể kìm nén được nữa. Vì đâu phải
là cuộc sống của riêng anh? Anh tính nước liều gây ra tiếng nổ, đẩy vụ
dân sự thành hình sự, để cấp trên biết nỗi oan ức của mình, của nhiều người.
Nhưng bây giờ làm gì có quan tòa De Rezario và công tố
Moreau?(Vụ đồng Nọc Nạn). Cả nhà Đoàn Văn Vươn phải đứng trước vành
móng ngựa vì tội giết người và chống người thi hành công vụ,bị tủ, tài sản bị
phá sạch.
Tiên Lãng chỉ cách thành phố Thái Bình quê tôi 50
cây số , theo quốc lộ số 10. Vụ án Đoàn Văn Vươn là tấm gương để Đặng Ngọc
Viết soi vào.
Người vợ sau sắp cưới của Đặng Ngọc Viết kể:
-Anh ấy nói sẽ liều chết! Tôi động viên khuyên nhủ , anh
nổi khùng. Trước ngày xảy ra việc đáng tiếc, trong đám cưới người bạn
cùng làng, anh ấy bảo: “Tao sẽ chết ở chùa Đông Sơn”. Lúc đó ai cũng tưởng anh
Viết say nói nhảm.
Bà mẹ vợ cũ của Viết kể:
- Nó bảo đã phóng to một cái ảnh thờ. Nếu bị dồn vào đường
cùng sẽ bắn mấy phát rồi tự tử. Tôi tưởng lúc bực nó nói vậy, nên chỉ mắng nó
vài câu, vì nó nhát như cáy!
Một kẻ “nhát như cáy” và ăn ở với cha mẹ đẻ, cha mẹ vợ và
chòm xóm như vậy, tại sao lại bắn người khác rồi tự sát? Và nếu như ông Nguyễn
Hải Trường, Chánh văn phòng Uy ban nhân dân tỉnh Thái Bình bảo rằng, Đặng
Ngọc Viết không bức xúc về vấn để đất đai...(!?). Thế thì hỏi thẳng ông Trường
rằng, mâu thuẫn gia đình sao lại xông thẳng lên Trung tâm Phát triển Quỹ đất nằm
ngay trong UBND thành phố, và réo gọi, tìm đúng ông Dũng và bà Lan Anh?
Và ông có biết cú nhắn tin thách thức trơ tráo của bà Lan Anh hay
không?
Hãy nghe ông Trường lý giải : “Nếu
cho rằng ông Viết quá bức xúc vì giá đền bù không thỏa đáng thì không đúng.
Khung giá đất có quy định , không có chuyện thấp hay cao. Hơn nữa phần lớn người
dân đồng tình, không hiểu sao ông Viết lại manh động như vậy?”
Một chánh văn phòng cấp tỉnh mà chỉ nói lấy được .
Thử hỏi khung giá đất ai đặt ra? Đâu phải do thiên định? Khung giá
đất chỉ là khái niệm do chính quyền đặt, giá áp đặt chỉ nhằm mục đích có
lợi cho chính quyền. Cái giá ấy đi ngược với cả chính sách của đảng và nhà nước.
Chính sách đề ra bồi thường
theo giá thị trường, nhưng thực tế khung giá bồi thường chỉ bằng 20-30%, thậm
chí có nơi chỉ bằng một phần mười . Chính sách đề ra là tạo
thuận lợi cho dân có cuộc sống tốt hơn sau khi bị thu hồi đất, nhưng thực
tế đẩy dân vào đường cùng.
Ông Trường nói phần lớn người dân đồng tình ư? Ông không
biết hay cố tình làm ngơ 85-87% các vụ khiếu kiện là đo đất đai, do bất
công trong áp giá đền bù giải phóng mặt bằng? Ông quên vụ nhân dân tỉnh
nhà nổi dậy vào năm 1997 rồi hay sao?
Đất đai nhà cửa ruộng vườn của dân bị giải tỏa, cưỡng đoạt,
chuyện dân oan đã thấu tận trời.
Chỉ cách vụ án Thái Bình nửa tháng, ngày 28-8-2013,
ở tổ 16, phường Hòa Xuân quận Cẩm Lệ (Đà Nẵng), anh Thanh đã treo cổ tự tử
cũng vì bị thu hồi đất. Anh Thanh nhỏ
hơn Viết một tuổi, ba đứa con, đứa lớn vừa đậu đại học, đứa nhỏ mới một tuổi.
Trước gia đình anh làm ruộng, nhưng có công đất của anh bị Trung tâm quỹ đất
thu hồi thực hiện dự án liên hợp thể thao Hòa Xuân, anh Thanh phải đi phụ hồ kiếm
sống. Ai không muốn sống, con giun con dế còn muốn sống nữa là...
Số tiền gia đình anh Thanh được Trung tâm phát triển quỹ
đấi bồi thường 700.000.000 đồng , bằng 1/5 giá thị trường, nhưng chỉ trà trước
230.000.000 đồng. Anh Thanh và nhiều bà con đề nghị cho tái định cư ở khu vực
E2, họ đồng ý nhưng bảo chờ.
Chờ hoài không thấy “ Giấy xanh” tức là cấp đất tái
định cư. Nhìn trước nhìn sau, thấy ai chạy “ cò” thì có đất. Gíá chạy giấy xanh
80 triệu, đưa trước 30 triệu. Nóng lòng có chỗ nương thân khỏi ở nhờ,
Thanh bỏ ra 30 triệu tạm ứng cho “ cò”. Nhưng anh cả tin không làm giấy tờ
cẩn thận , bị lừa mất tiền toi, đất vẫn không có.
Chiều 27-8, ăn cơm xong anh mếu máo nói với vợ:
- Chắc anh không
lo được nhà cho mẹ con em rồi! Phiếu đất chưa có, tiền đền bù cũng không được
nhận hết, lại để cò lấy mất tiền...
Vợ khuyên chồng đừng buồn, nhưng nừa đêm, chờ vợ con ngủ
hết, anh Thanh lẻn ra sau nhà lấy sợi dây dừa treo cổ chết.
Ôi bao nhiêu cảnh thương tâm như thế chỉ vì bị dồn
ép đến đường cùng.
Đặng Ngọc Viết là thế. Anh bị dồn vào đường cùng, bế tắc
đến mức không muốn sống nữa. Anh mua khẩu súng Colt Trung Quốc, lắp sẵn 6
viên đạn,chọn tấm hình cho các con làm di ảnh. Quả
là anh đã chuẩn bị kỹ như người lính cảm tử quân năm xưa!
Bà Bùi Thị Kim kể:
-Trước kia thằng Viết mỗi khi tới nhà tôi , miệng nó oang
oang : “Công ty của mẹ vẫn tồn tại chứ ạ!?”. Nó gọi cái quán bún rươu của tôi
là công ty đấy.
Bà Kim chùi nước mắt nói tiếp:
-Nhưng khoảng tám giờ sáng 11-9, nó tới, nhìn mặt
buồn lắm. Nó hỏi em vợ và hai con nó đâu, nó muốn tâm sự . Tôi làm
cho nó bát bún, nó ăn hết, rồi ngồi chờ. Tôi hỏi, có chuyện gì thế con?
Nó bảo không mẹ ạ! Rồi nó chào tôi phóng xe đi.
Cái thời khắc 13 giờ 29 phút hôm đó, Đặng Ngọc Viết
bước vào Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái Bình, không say rượu,
không sử dụng ma túy như người ta đã toan buộc tội anh, mà bình tĩnh nổ
liên tiếp 5 phát súng, trúng năm người, cướp đi sinh mạng của anh
Vũ Ngọc Dũng và làm bị thương 4 người khác. Cái
cách giết người ấy không phải cách của một kẻ cuồng sát máu lạnh, nó như sự quằn
quại của một con thú bị trúng thương!
Ông Đặng Ngọc Vu kể: “Chiều
hôm ấy nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay và bảo , hôm nay con bắt tay ông rồi
con đi trước. Tôi hỏi đi đâu? Nó không nói, lặng lẽ đi ra lối chùa làng Đông
Sơn ... Chiều tối thì công an đến bảo gia đình ra nhận xem có đúng người
nhà không. Xảy ra sự việc như thế tôi
buồn quá. Thương con tôi quá! Như thế có
phải do nguyên nhân vấn đề đất đai không?...
Trước khi tự kết liễu cuộc đời bằng viên đạn cuối cùng, Đặng Ngọc Viết đã xin nhà chùa một chén cơm chay và quỳ xuống dưới chân tượng Phật Bà Quan Âm cầu nguyện rất lâu. Bát cơm chay
tượng trưng cho sự đoạn tuyệt , và cũng là để minh chứng cho lòng mình. Đặng Ngọc
Viết quỳ dưới chân Đức Quan Âm Bồ Tát để sám hối, xin người tha thứ cho việc
mình đã làm.
Viết nằm chết dưới tượng Phật bà Quan Âm
Đó là tội ác. Bất luận lý do gì, cướp đi mạng sống của người
khác cũng là tội ác. Theo luật nhân quả và lẽ đời, một cái ác diệt trừ cái ác tệ
hại từ trong bản chất để cứu những người khác lại là việc thiện!?
Nhưng cái gọi là
"tội ác" đó lại từ chỗ một người bị dồn đến chân tường mà phải chọn đến
cái chết!
Chắc chắn một cuộc đời đã ngoài 40 vói biết bao vật lộn,
băng bật, biến trài, Đặng Ngọc Viết rất muốn sống lương thiện, và xưa nay anh
đã là người lương thiện (qua di ảnh đã thấy anh rất hiền). Nhưng, cũng
như trong tác phẩm của Nam Cao đã lột tả, Chí Phèo la lên trong nỗi trầm uất
không còn lối thoát: “Tao muốn lương
thiện, nhưng ai cho tao lương thiện?”. Thì thế, cuộc đời đã đẩy Đặng Ngọc Viết đến hành động
như vụ giết người rồi tự sát mà mọi người đều đã am tường. Ai đã dồn những
người lương thiện như Đoàn Văn Vươn ,Đặng Ngọc Viết đến đường cùng. Và tiếng
súng Đoàn Văn Vươn, Đặng Ngọc Viết liệu có còn tái diễn?
Chiều chủ
nhât 15-09-2013
Minh Diện
Câu chuyện truyền thông - Dân sẽ theo ai